การคัดแยกผู้ป่วย หรือผู้บาดเจ็บ ณ จุดเกิดเหตุอย่างรวดเร็ว เพื่อจัดกลุ่มในเบื้องต้น การคัดแยกไม่ต้องใช้ข้อมูลมาก โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ก่อน คือ 1. เดินได้ 2. เดินไม่ได้
สำหรับผู้ที่เดินไม่ได้ ใช้หลักประเมิน XABCDE (จากเดิมคือ ABC)
X = Exsanguination hemorrhage Control arterial bleeding การห้ามเลือดจากแผลภายนอกที่ออกจากหลอดเลือดแดงอย่างรุนแรง โดยมี 3 วิธีดังนี้
– Direct Pressure ห้ามเลือดโดยการกดลงที่แผลอย่างน้อย 10 นาที
– Pressure Dressing ใช้ผ้าพันแผล (Elastic Bandage) เพื่อห้ามเลือด
– Tourniquet ขนาดที่เหมาะสมต้องกว้างไม่ต่ำกว่า 1.5 นิ้ว โดยรัดเหนือบาดแผล 5-10 ซม. และจดบันทึกเวลา
A = Airway and Cervical spine protection ดูแลทางเดินหายใจ +C-spine ดูแลกระดูกคอ
โดยการทำ head tilt chin lift (กดหน้าผากและยกคางให้แหงนขึ้น) Trauma jaw thrust (ยกขากรรไกรล่าง กรณีบาดเจ็บที่กระดูกคอ) หรือ Trauma Chin lift (ยกขากรรไกรล่าง อีกคนดึงคาง)
หรือแบบใช้อุปกรณ์
– Oropharyngeal airway (ทำโดย EMT ขึ้นไป โดยศูนย์สั่งการฯ สั่งเท่านั้น)
– Nasopharyngeal airway (ทำโดยผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น)
ถ้าเปิดทางเดินหายใจไม่เป็นผล ให้จัดอยู่ในกลุ่มสีดำ
ถ้าเปิดทางเดินหายใจเป็นผล ให้จัดอยู่ในกลุ่มสีแดง
B = Breathing and Ventilation ประเมินการหายใจ
หลักการ : ตาดู หูฟัง และสัมผัส
– หายใจได้ : ดูว่าหายใจเร็วหรือช้าไหม, หายใจสม่ำเสมอไหม, ค่าออกซิเจนในเลือดปกติไหม
– หายใจไม่เพียงพอ : ให้ออกซิเจน, ขอทีม Advance สนับสนุน
อุปกรณ์ที่ใช้ช่วยเพิ่มออกซิเจน
– Nasal Cannular
– Simple face mask
– Non-rebreathing mask with reservoir bag
– Bag valve mask
C = Circulation and Hemorrhagic control การไหลเวียนเลือด และการเสียเลือด
วิธีตรวจสอบเบื้องต้น
– สีผิวและอุณหภูมิ (Skin) ซีดไหม เหงื่อออกไหม ตัวเย็นไหม
– การคลำชีพจร (Pulse) เต้นช้า-เร็วไหม ความแรงสม่ำเสมอไหม จังหวะสม่ำเสมอไหม
– ตรวจ Capillary refill time กดเล็บของผู้ป่วย หรือผู้บาดเจ็บนาน 5 วินาทีแล้วปล่อ
– ถ้า Capillary refill time สีปกติของเล็บกลับมามากกว่า 2 วินาที ให้จัดอยู่ในกลุ่มสีแดง
– ถ้า Capillary refill time สีปกติของเล็บกลับมาน้อย 2 วินาที ให้จัดอยู่ในกลุ่มสีเหลือง
D = Disability การประเมินระบบประสาท
ระดับการรู้สึกตัว (Level of concious)
– A รู้สึกตัวดี (Alert)
– V ตอบสนองต่อเสียงเรียก (Response to Verbal)
– P ตอบสนองต่อความเจ็บปวด (Response to Pain)
– U ไม่รู้สึกตัว (Unresponsive)
Disability (การประเมินระบบประสาท) กระตุ้นด้วยความเจ็บปวด
– การกดที่ปลายเล็บ
– กดที่กล้ามเนื้อบริเวณหัวไหล่ด้านหลัง (Trapezius)
– กดที่ขอบตาบน (Supraorbital Notch)
ระดับการรู้สติ (Level of concious) E-V-M
E : Eye response
– E1 ไม่ลืมตา
– E2 ลืมตาเมื่อเจ็บ
– E3 ลืมตาเมื่อเรียก
– E4 ลืมตาได้เอง
V : Verbal response
– V1 ไม่ออกเสียง
– V2 ออกเสียงไม่เป็นภาษา (ไม่มีความหมาย)
– V3 ออกเสียงเป็นภาษา เป็นคำ ๆ (มีความหมาย)
– V4 ออกเสียงเป็นประโยค แต่สับสน
– V5 พูดคุย ถามตอบรู้เรื่อง
M : Motor response
– M1 ไม่ขยับ
– M2 แขน ขา เหยียดเกร็ง
– M3 แขน ขา งอแบบผิดปกติ
– M4 ขยับเมื่อเจ็บ แต่ปัดไม่ถูกตำแหน่งเจ็บ
– M5 เอามือปัดตำแหน่งเจ็บได้
– M6 ทำตามคำสั่งได้
E = Exposure and Environmental control
– เปิดเสื้อผ้าออก ดูบาดแผลเพิ่มเติมทั่วร่างกาย
– ดูแขนขาบวม มีแผลกดทับหรือไม่
The Rescue® เริ่มมาเมื่อ 9/9/2013 (พ.ศ. 2556)
โดยมีสโลแกน ว่า #ทุกภารกิจมีชีวิตเป็นเดิมพัน เริ่มเผยแพร่ครั้งแรก เมื่อ 31 ธ.ค. 2558 ก่อนจะนำไปใช้กันทั่วประเทศ จนถึงทุกวันนี้
เห็นมีแต่เสื้อกู้ภัยแขนยาว สีแสบตา สกรีนฟอนต์ Angsana เลยอยากให้กู้ภัยไทยมีเสื้อยืดเท่ ๆ ใส่
จึงเริ่มต้นด้วยคอนเซป แฟชั่น x ฟังก์ชั่น – เสื้อกู้ภัย ใส่เที่ยวได้
